Het verlies van een kind is een hartverscheurende gebeurtenis die het leven van ouders voorgoed verandert. Toch gaat het leven door, zelfs wanneer ze daar nog niet klaar voor zijn. In ‘De lege stoel’ delen ouders openhartige verhalen over het verlies van hun kind. Lees hier ervaringsverhalen die gaan over de leegte die ontstaat door dit verlies. Alicja verliest haar dochter Nora bij 32 weken zwangerschap.

Onrustige start en een rustiger tweede trimester

De eerste weken van de zwangerschap verlopen onrustig. Alicja heeft regelmatig lichte bloedingen. Niet helemaal standaard, maar volgens de verloskundige niets om zich zorgen over te maken. Het zijn woorden waar ze zich aan vastklampt. Het is haar eerste zwangerschap, alles is nieuw en spannend. Ze probeert de angst los te laten, al blijft het verwarrend en onzeker. Na die eerste weken verloopt de zwangerschap rustiger. De bloedingen blijven weg, de vermoeidheid neemt wat af. Alleen de misselijkheid in de namiddag en avond blijft hardnekkig. Toch overheerst het genieten. De groeiende buik, de eerste schopjes, het vooruitzicht dat er een kindje aankomt.

Babymoon en nierstenen

Samen besluiten ze een weekje weg te gaan, een babymoon. Nog even samen genieten voordat alles verandert. Tijdens de vakantie, rond 27 weken zwangerschap, krijgt Alicja last van harde buiken. Ze doen het rustig aan: kleine wandelingen in de ochtend, rust in de middag. Kort na thuiskomst krijgt ze hevige buikpijn. Het voelt anders dan voorheen, moeilijk te plaatsen. Is het de zwangerschap? Iets anders? Na onderzoek in het ziekenhuis blijkt dat ze nierstenen heeft. Voor de baby is het niet gevaarlijk, maar de pijn is intens. Er is weinig aan te doen, behalve zware pijnstilling die haar suf en duizelig maakt. Een week lang overheersen de klachten, daarna verdwijnen de stenen en keert langzaam de rust terug. Niet veel later volgt een bijzondere dag: de babyshower. Alicja is bijna 32 weken zwanger. Familie en vrienden verrassen haar met een dag vol liefde, warmte en cadeaus. Het is zonnig, vrolijk, een moment om te koesteren. Voor het eerst sinds lange tijd durft ze weer vooruit te kijken. Het aftellen naar haar verlof kan beginnen.

Een onbestemd gevoel

Op woensdag 9 mei wordt Alicja wakker met een vreemd gevoel. Ze merkt dat Nora minder beweegt in haar buik. Niet helemaal stil, maar duidelijk anders. Het is lastig te duiden, lastig te plaatsen. De verloskundige luistert en hoort een goede hartslag. Voor de zekerheid en volgens protocol, volgt een controle in het ziekenhuis. Daar worden een CTG, echo en bloeddrukmeting gedaan. Alles lijkt in orde. Rond 32 weken kan het kloppen dat een baby minder beweegt, horen ze. Alicja wil dat geloven. Ze laat zich geruststellen, al blijft er diep vanbinnen onrust. Ze stopt haar twijfel weg, alsof het dan minder waar wordt. Alles in Alicja voelde het: haar dochter leefde niet meer. Ze stond huilend onder de douche, met een zware buik en een nog zwaarder hart. n het ziekenhuis werd haar gevoel bevestigd. Nora’s hartje klopte niet meer. Wat daarna volgde is moeilijk te beschrijven. Verdriet. Onmacht. Boosheid. Schuld. Alicja vroeg zichzelf eindeloos af waarom ze haar gevoel niet serieus had genomen, waarom ze niet aan de bel had getrokken de avond daarvoor, en waarom ze zich had laten overtuigen door echo’s, metingen, goedbedoelde verklaringen en geruststellingen.“Mijn intuïtie fluisterde al die tijd, maar ik luisterde er niet naar.” De wereld stort in. Alles wat zo dichtbij leek – de geboorte, de toekomst met hun dochter – glijdt weg. Wat overblijft is een leegte die niet te beschrijven is.

Schuld en gemis

De eerste jaren lukt het Alicja om te overleven. Ze gaat door op doorzettingsvermogen en kracht. Totdat dit na 5 jaar niet meer lukt. Ze heeft nooit tijd en ruimte gemaakt voor het rouwen. Inmiddels is zij 2 jaar verder en na een intensief traject met een haptotherapeut leert zij opnieuw luisteren naar haar intuïtie. Soms komt het onverwacht terug, midden op de dag of bij een herinnering. Met het verlies van Nora verloor Alicja niet alleen haar dochter, maar ook het vertrouwen in zichzelf. Het is een weg van rouw en verwerking. Langzaam leert ze opnieuw luisteren naar haar intuïtie. Ze herkent beter hoe subtiel intuïtie kan zijn. Het vraagt stilte, zachtheid en vertrouwen. Op 13 mei viert het gezin ieder jaar Nora’s geboortedag. Het is een dag die niet alleen in het teken staat van verdriet, maar ook van herinneren en eren. Er is ruimte voor liefde en verbondenheid. Het gemis blijft, maar ook de band. Nora is deel van hun gezin, al is ze niet meer lijfelijk aanwezig. Haar korte bestaan heeft blijvende sporen nagelaten. Het verlies heeft Alicja veranderd. Het heeft haar zachter gemaakt, wijzer en dichter bij zichzelf gebracht.

De verbinding met Nora blijft, voor altijd.

Het verlies van een kind is een hartverscheurende gebeurtenis die het leven van ouders voorgoed verandert. Toch gaat het leven door, zelfs wanneer je daar nog niet klaar voor bent. In ‘De lege stoel’ delen ouders openhartige verhalen over het verlies van hun kind. Lees hier ervaringsverhalen die gaan over de leegte die ontstaat door dit verlies. Daan en zijn vrouw verloren hun eerste dochter Lauren onverwacht na 41 weken zwangerschap. “We blijven over haar vertellen.”

De gehele zwangerschap was er niks aan de hand met Lauren. Toch gaat het mis, na precies 41 weken zwangerschap. “De verloskundige kon geen hartslag vinden, dus zijn we naar het ziekenhuis geracet. Daar hoorden we dat haar hartje niet meer klopte.” Lauren wordt stil geboren.

Alles was klaar

Lauren zou het eerste kindje zijn van Daan en zijn vrouw. Alle voorbereidingen waren al getroffen. “Alles was klaar. De babykamer was klaar. De maxi cosi was mee naar het ziekenhuis. Zelfs de box stond al klaar in de woonkamer.” Om de pijn wat te verzachten, halen de vader en schoonvader van Daan de box weg. Lauren wordt op haar kamertje gelegd en later naar de slaapkamer van Daan en zijn vrouw gebracht.

Daan vervalt in regelmodus. Hij begint alles rondom de uitvaart te regelen. Toch houdt ook dat een keer op. “De eerste weken na haar dood leefden we in een roes. Het was heel emotioneel.” Ondanks de intense pijn en het verdriet, kan Daan tóch een positief punt noemen uit die periode. “We hebben zo veel hulp gehad van familie en vrienden. We hoefden maar te bellen en ze stonden voor ons klaar. In die periode hebben we absoluut ontdekt hoe belangrijk die mensen voor ons zijn.”

Het gezin

Inmiddels is het vijf jaar geleden dat Lauren overleed. Daan en zijn vrouw kregen in die periode twee kinderen. Het gezinnetje is gelukkig, al zal het verdriet om Lauren nooit verdwijnen. “Gisteren waren Romée en Nolan zo lief aan het spelen samen. Dan sta ik er naar te kijken en word ik opeens overmand door emoties. Je mist gewoon iemand in die situatie. Je mist een kind. Die realisatie heb ik nog regelmatig.”

Lauren is overleden, maar ze is niet verdwenen uit het gezin. In de woonkamer staan plankjes met spullen die doen denken aan Lauren, zoals haar geboortekaartje. Ook zijn er foto’s van Lauren in huis. “Romée begint nu ook door te krijgen dat Lauren haar grote zus is. Ze stelt er vragen over en wij beantwoorden die met alle liefde. We blijven over haar vertellen.” Het gezin van Daan krijgt binnenkort een nieuw lid. “Mijn vrouw is nu zwanger van nummer vier. Die gaan we ook gewoon over Lauren vertellen.” Daan is gelukkig met zijn gezin. De liefde voor zijn kinderen is groot en daar hoort ook Lauren bij. “Ik denk iedere dag aan haar.”

Het verlies van een kind is een hartverscheurende gebeurtenis die het leven van ouders voorgoed verandert. Toch gaat het leven door, zelfs wanneer je daar nog niet klaar voor bent. In ‘De lege stoel’ delen ouders openhartige verhalen over het verlies van hun kind. Lees hier ervaringsverhalen die gaan over de leegte die ontstaat door dit verlies. Na 34 weken zwangerschap overlijdt Jitta, de aankomende dochter van Femke Straatsma, volledig onverwacht. Nu vijf jaar later, mist ze Jitta nog altijd. “Er zijn allemaal vragen over haar waar ik nooit antwoord op ga krijgen. En toch mis ik haar gewoon.”

Op het moment dat Femke zwanger raakt van Jitta, heeft ze al twee dochters. Haar kinderen zijn 2 en 4 jaar oud als Jitta overlijdt. “Met name de oudste keek heel erg uit naar de komst van haar zusje. Ze waren erbij toen we het nieuws te horen kregen en hebben de angst en paniek van dichtbij meegemaakt.” Vanaf het begin zijn Femke en haar man heel open over het overlijden van Jitta. “In overleg met school hebben we besloten wél te trakteren, een vurige wens van de grote zussen. Voorafgaand heb ik een berichtje gestuurd naar alle ouders. Dat maakte dat het meteen duidelijk was voor iedereen. Daardoor voelde ik me ook zelf vrijer om weer op dat schoolplein te gaan staan. Door zelf mijn hand uit te steken, werd het voor andere ouders makkelijker om naar ons toe te komen.”

Rouw én trauma

Zes weken na het overlijden van Jitta komt het gehele zin thuis te zitten door de coronacrisis. Het samenzijn is fijn, maar zorgt er ook voor dat Femke amper aan het verwerken van alle gebeurtenissen toe komt. Ze werkt hard om haar gezin en haar leven draaiende te houden. Ze begint een nieuwe baan en de kinderen mogen weer naar school. Op dat moment gebeurde er ook niets naars in de familie “Toen ging bij mij het lichtje uit en ben ik thuis komen te zitten.” Bij de psycholoog ontdekt Femke dat ze – naast het rouwproces – een trauma heeft opgelopen. “Ik had echt last van dingen. Ik kwam een keer de verloskundige tegen en stond te trillen op mijn benen. Toen ik in de bioscoop een filmpje van die verloskundige praktijk zag, raakte ik volledig in paniek.” Het verwerken hiervan vroeg iets wezenlijk anders dan alleen het omgaan met het verdriet van het verlies.

Femke begint aan een traject met EMDR-therapie. Ze zegt haar baan op en begint andere levenskeuzes te maken. “Ik ben mijn droom om juf te worden in het basisonderwijs achterna gegaan. Daarnaast bevalt Femke ook nog van een zoontje. “De zwangerschap ging helemaal goed. Ik zie ons als een gezin met vier kinderen. Mijn zoontje is geen vervanging, hij is gewoon Bauke.”

Onbeantwoorde vragen

Femke mist een dochter die ze nooit heeft zien opgroeien. “Ik heb haar gevoeld in mij, heb haar gezien, vastgehouden en over haar gedroomd. Ik hou van Jitta, maar ik weet niet hoe ze zou zijn geweest binnen ons gezin. Ik heb haar nooit in haar ogen kunnen kijken of de twinkels in haar ogen mogen zien. Allemaal vragen over haar waar ik nooit antwoord op ga krijgen. En toch mis ik haar gewoon. Dat ik al die dingen niet weet, maakt eigenlijk niks uit.” Jitta heeft een plekje in het gezin van Femke. Haar naam staat bovenop de kast. “Als we het over haar hebben, zie ik de meiden er vaak even naar kijken.” Jaarlijks ‘viert’ het gezin Jitta’s verjaardag. “Die dag mogen de kinderen namens Jitta bepalen wat we gaan eten. Vaak gaan we ook naar het ziekenhuis waar ze geboren is. Dan steken we een kaarsje voor haar aan en eten we een worstenbroodje. Het is geen treurige dag, maar het is gewoon de verjaardag van Jitta.”

Inmiddels is het vijf jaar geleden dat Jitta overleed en werd geboren. “Het wordt een steeds minder beladen onderwerp. Het blijft verdrietig, maar het intens rouwen neemt wel af.” De eerste jaren had Femke het zwaar in aanloop naar de geboortedag. “Ik beleefde alles opnieuw. Vanaf dat we het nieuws te horen kregen tot aan de crematie en de dagen erna. Maar ik merk dat het elk jaar weer veranderd. Het is bij me, maar minder intens.”

Voor Femke is praten over wat haar is overkomen erg belangrijk. “Door ons verhaal te vertellen, gaan anderen ook meer over zichzelf delen. Door jezelf uit te spreken, help je ook anderen te praten over moeilijke onderwerpen.” Het hele gezin heeft, ieder op zijn eigen manier, verdriet van het overlijden. “Ik ben trots dat mijn kinderen me hebben zien struikelen, maar ook weer op hebben zien krabbelen. Ze hebben al jong geleerd dat dit bij het leven hoort. Ik had het ze liever bespaard, maar ben wel dankbaar dat ik ze hierin heb voor mogen gaan.”

Geschreven door Cas Geleijnse

Veronique van Norden (37) en Vincent Goudzwaard (37) zijn dolgelukkig als ze een positieve test in handen hebben. Tijdens de 19 weken echo blijkt er iets niet goed te zitten en niet veel later krijgen ze heel slecht nieuws. Ze besluiten de zwangerschap af te breken.
“Het was de moeilijkste keuze van ons leven, maar we waren het wel meteen eens”, vertellen Vincent en Veronique. 

VINCENT EN VERONIQUE

“Het was eigenlijk best een pittige zwangerschap. Ik was heel misselijk en ik vond alles wat erbij kwam kijken best wel spannend”, zo legt Veronique uit. De echo’s en testen zijn in de eerste weken goed. Maar bij de 19-weken echo verandert het beeld. De arts stuurt de ouders in spe door naar het ziekenhuis, want ze denkt iets verkeerds te zien aan het hartje van hun baby’tje. “Je wereld stort bijna in, terwijl je nog niks zeker weet”, blikt Veronique terug. Ze bellen hun ouders in de auto terug naar huis. “Je hoopt dat ze het niet goed heeft gezien”.

Als ze de kamer uitlopen zegt een assistente “sterkte” tegen het koppel.

Niet lang daarna krijgen ze een uitgebreide echo in het ziekenhuis bij de kindercardioloog. Er zijn vier artsen bij het onderzoek aanwezig. De doktoren laten hen achter, om wat ze gezien hebben te bespreken. “Ik dacht dat het geen goed nieuws betekende”, aldus Vincent. En zijn gevoel blijkt te kloppen. Als ze de kamer uitlopen zegt een assistente “sterkte” tegen het koppel. Een van de artsen vertelt hun even later het slechte nieuws. “Ze zagen verschillende hartafwijkingen, maar we werden met de boodschap naar huis gestuurd dat het door groei nog kon veranderen.” Ze moeten na een tergend lange week wachten weer terug naar het ziekenhuis komen.

ZWANGERSCHAP AFBREKEN

Tijdens deze afspraak wordt hun grootste nachtmerrie werkelijkheid. Veronique vertelt: “Ze zagen bijna geen kans op overleven.” Het ziekenhuis informeert alleen, het is aan de ouders om een keuze te maken. Ze krijgen vier dagen bedenktijd. “Het was verschrikkelijk. Dan zit je in de auto terug en kun je niks zeggen”, zo vertelt Veronique.

“Deze keuze was de allermoeilijkste in ons leven, maar we waren het er samen over eens dat afbreken het beste zou zijn voor onze zoon”, vertelt Vincent. “Omdat het ziekenhuis zo duidelijk was”, vult zijn vrouw aan. Een paar dagen voordat Veronique gaat bevallen, moet ze een pil nemen om de afbreking in gang te zetten. “Dat voelde heel belachelijk om te doen.” De nacht voor de bevalling voelt Vincent zijn zoon voor het eerst schoppen. “Dat vond ik heel mooi, en fijn dat ik hem heb kunnen voelen.”

BOBBIE GOUDZWAARD

Tijdens de bevalling voelt Veronique zich ondanks het verdriet en de pijn ongelofelijk krachtig. Als de verloskundige zegt dat hun zoon er bijna is, valt er een soort rust over haar heen. “Toen werd ik zo sterk en was ik zo blij.” Bobbie Goudzwaard komt ter wereld op 11 juni 2021.

”Ik realiseerde me toen wat ik verloren had.”

Voor Vincent slaat de bom opeens in op dat moment. “Het was tot op dat punt redelijk abstract nog. Op het moment dat Bobbie’s lichaampje naar buiten kwam, was Veronique heel sterk. Maar bij mij sloegen de emoties toe. Ik realiseerde me toen wat ik verloren had.” Veronique zit juist op een roze wolk. Bobbie wordt op haar borst gelegd en ze videobelt haar moeder. Die schrok wel een beetje, vertelt ze later. “Ik was helemaal niet bezig met dat ik een dood kindje op mijn borst had liggen. Ik was vooral heel erg trots en blij.”

Ze kiezen ervoor om Bobbie mee te nemen naar huis en hem in een waterbak te leggen. “Ik weet nog dat ik midden in de nacht het water ging verversen en naar Vincent riep: ik ga hem verschonen”. Familieleden en vrienden komen langs, maar het voelt als kraambezoek, niet als afscheid nemen, voor de kersverse moeder. “Ik dacht je moet gefeliciteerd zeggen en niet gecondoleerd.”

ROUW

Na de crematie begint de rouw pas echt voor het ouderkoppel. “Ik had heel erg het gevoel dat ik de controle moest houden. En ik dacht: we gaan snel weer zwanger raken”, vertelt Veronique. “We hadden een nieuw huis gekocht vanwege de gezinsuitbreiding. Nu zitten we met z’n tweeën in een huis voor drie en liggen er allemaal babyspullen klaar in een lege babykamer,” voegt Vincent toe.

In de daaropvolgende november is Veronique weer zwanger, op kerst vertellen ze het hun familie. Op derde kerstdag krijgt ze een miskraam. “Dat was een klap.” Haar man vult aan: “Dat hadden we echt onderschat.” Het stel krijgt daarna nog drie miskramen te verduren.

“We praten wel erover, want dit is ons verhaal en wij moeten hiervoor strijden.”

Vincent merkt dat hij en zijn vrouw er anders mee omgaan. “Voor Veronique staat het altijd aan. Voor mij kan het ook uitstaan, door afleiding zoals sport of hobby’s bijvoorbeeld.” Het stel is nu twee jaar bezig met hun kinderwens. En die is er na de miskramen en het verlies van Bobbie nog steeds. Daarom vinden ze het ook lastig om te zien dat “de baby’s als paddestoelen uit de grond schieten” in hun omgeving. Toch proberen ze niet te veel te vergelijken, hoe lastig dat ook is. “We praten wel erover, want dit is ons verhaal en wij moeten hiervoor strijden.”

Dit artikel is met goedkeuring overgenomen en op 5 januari 2023 gepubliceerd op Linda.nl

Leon Plaggenmarsch kreeg te horen dat het baby’tje waar zijn vrouw en hij zo
naar verlangden leed aan trisomie 18, het Edwardsyndroom. Volgens de artsen
was dat niet met het leven verenigbaar. De tijd stond stil en de grond zakte onder
zijn voeten weg.

Leon zou na de geboorte van zijn zoontje Abel opnieuw vader worden. Zijn vrouw
Margreet en hij waren in blijde verwachting van een kindje. Bij de twintigwekenecho
vertelde de verloskundige dat het er niet goed uitzag en een chromosoomafwijking
vermoedde. Ze stuurde hen door naar een specialist.

Hannah

‘Met angst in ons hart en een hoofd vol vragen stapten we op de fiets naar huis,’ vertelt
Leon. ‘Het voelde vreemd. Ik besefte dat we hier op de fiets zaten en net slecht nieuws
hadden gekregen, maar de wereld om ons heen draaide gewoon door.’
Leon en Margreet gaven het meisje de naam Hannah. Er volgden weken van controles en
onderzoeken. Hannah zou in de buik komen te overlijden of ze zou levend worden
geboren. De artsen wisten niet of Hannah het zou redden tot de dag van de geboorte.
‘We moesten ons op beide scenario’s voorbereiden. Ook moesten we nadenken wat we
zouden doen als Hannah levend zou worden geboren, maar niet zelfstandig kon ademen.
Gingen we dan levensverlengende stappen zetten of alleen palliatieve zorg verlenen?
Het waren onmogelijke keuzes, maar we moesten ze wel maken.’

‘Jullie kindje is overleden’

Rond week 37 voelt Margreet een rare beweging in haar buik. Daarna lijkt er geen leven
meer te zijn. Bij de controle bevestigt de arts haar gevoel en zegt: ‘Je voelde geen leven
meer en er is ook geen leven meer.’

‘Toen ze haar ogen opendeed, was ze in de hemel’

Leon: ‘Hannah heeft niet hoeven lijden en is overleden op het meest veilige en warmste
plekje. Toen ze haar ogen opendeed, was ze in de hemel.’
Als Hannah op 27 juni 2014 wordt geboren, zien de ouders aan haar kleine lijfje dat ze
het hier op aarde heel zwaar zou hebben gehad. Ze is klein, kwetsbaar, geliefd en
gewenst, maar het is ook duidelijk: ze is hier niet meer.’

‘Ze was zo kwetsbaar’

Leon en Margreet nemen Hannah mee naar huis. Leon: ‘Toen we terugkwamen uit het
ziekenhuis stond er een grote begrafenisauto bij ons huis te wachten om ons te helpen

om Hannah mooi in haar wiegje te leggen. We nodigden familie uit om langs te komen.
We zijn ook trotse ouders en we willen graag woorden geven aan ons verdriet.’
Hannah kan niet lang thuisblijven, dus besluiten ze het mandje te sluiten. ‘Dat was een
van de meest heftige momenten. Je weet dat het moet of beter is, maar je wilt het
helemaal niet. Het sluiten van het mandje is zo definitief. Achteraf denk ik wel eens:
hadden we haar maar meer vastgehouden en geknuffeld. Maar ze was zo kwetsbaar.’

‘Ik stond letterlijk in de grond’

De afscheidsdienst en de begrafenis zijn verdrietig, maar ook mooi en waardevol.
Margreet en Leon dragen Hannah zelf de kerk binnen. Er zijn veel mensen die het
verdriet met hen delen. Ze hebben de afgelopen tijd erg meegeleefd omdat Margreet en
Leon geregeld updates verstuurden om te vertellen wat er gebeurde en hoe het met hen
ging.

‘Wat me altijd bij zal blijven is dat ik Hannah zelf heb begraven. Ik stapte het graf in en
stond letterlijk in de grond en zette haar mandje neer. Daar staan, de geluiden te horen
en de geur van de aarde te ruiken… dat vergeet ik nooit meer. Het is een verdrietig
moment, maar ook wel een mooi en waardevol moment. Dit mag ik voor mijn dochter
doen, haar lichaam waardig begraven.

‘Ik stapte het graf in en stond letterlijk in de grond’

Mijn rol als vader zou ik pas echt gaan oppakken bij de geboorte. Maar toen Hannah
werd geboren, kon ik niet voor haar zorgen zoals ik dat had willen doen als haar vader.
Ik kon wel voor Margreet zorgen, maar er was geen meisje dat verzorgd hoefde te
worden, geen slapeloze nachten, geen flesjes, geen aangifte van geboorte, enzovoort.
Maar wat ik voor Hannah mocht en kon doen, heb ik met liefde gedaan.’

Voor bij het grafje hebben Leon en Margreet een gedenkteken ontworpen. Een glasplaat
met een vlinder en drie bloemetjes en de tekst: ‘Geboren in de hemel. Tot ziens’.
‘Het verlies van Hannah was erg verdrietig, maar in dat proces hebben we ook mooie en
waardevolle momenten meegemaakt. Je zit in een trein die maar doordendert. Je kunt
niet uitstappen en je weet zelfs niet wat het eindstation is, maar als je die rit dan toch
moet maken, kom je soms ook langs mooie plekken waar je toch goed op terug kunt
kijken.’

Vinden en laten vinden

‘Margreet en ik hebben heel veel samen gedaan en doorleefd, ook al is er verschil in onze
beleving. Ik kan me goed voorstellen dat je als echtpaar uit elkaar groeit in je rouw. We
hebben dit vanaf het begin naar elkaar uitgesproken: ‘Ik ga dit met jou aan.’ Maar dan
nog moet je je ook echt wel laten vinden, anders kan die ander je ook niet helpen. Door
dat naar elkaar te benoemen, zijn we dicht bij elkaar gebleven.’

‘Ik ga dit met jou aan.’

‘We hadden familie en vrienden om ons heen. In die zin heb ik niet het idee dat ik iets
heb gemist. Wel zou ik achteraf wat meer met lotgenoten willen praten. Praktisch: hoe
doe je dit of dat? Maar ook: hoe was het en waar liep je tegenaan? Daarom denk ik dat
Stichting Rouwkost en het maatjesproject dat is opgezet heel belangrijk kan zijn om zo’n
verlies te kunnen dragen.’

Kijk vriendelijk naar jezelf

‘Ik heb ervaren dat het best een opgave is om alle keuzes te maken die op je afkomen. Als
ik terugkijk is veel gegaan zoals we het voor ons hadden gezien. Uiteraard niet alles.
Daarop kan ik dan wel terugkijken dat we de keuzes met ons hart hebben gemaakt en
dat het goed was. Ik wil andere mensen ook aanmoedigen: achteraf zou je het nu
wellicht anders hebben gedaan, maar reken jezelf daar niet op af. Probeer een beetje
vriendelijk naar jezelf te kijken.’

Hannahdag

Hannah heeft een belangrijke plek in het gezin. Leon en Margreet kregen na Hannah nog
twee kinderen: Timo en Evan. Zij hebben Hannah niet gekend en de oudste, Abel, was
nog te jong om het allemaal heel bewust mee te maken, al heeft het natuurlijk op hem
ook impact gehad. Speciaal voor hem hebben we een boekje gemaakt met foto’s en
verhaaltjes over die tijd. Hij leest het boekje wel vaker. Soms komen de tranen. We zien
hierin een lieve betrokken grote broer. Ook Hannahs jongere broertjes pakken het wel
eens en dan praten we er over.

‘Ze is niet bij ons, maar ze hoort wel bij ons’

‘Op haar geboortedag vieren we Hannahdag en gaan we iets leuks ondernemen en uit
eten. Soms met het gezin, soms met onze ouders,’ zegt Leon. ‘We maken er een fijne dag
van. Ze is niet bij ons, maar ze hoort wel bij ons. Dat vind ik een mooie gedachte.’

‘Liever had ik dit verhaal niet verteld,’ zegt Paula Ruigrok uit Breezand. Met haar man Niek raakt ze in 2020 voor het eerst in verwachting. Creatief als ze allebei zijn, maken ze een mooi kamertje voor de kleine Jade. Paula is ruim 37 weken zwanger en alles is klaar voor hun meisje.

‘De zwangerschap verliep zorgeloos,’ vertelt Paula. ‘De twintigwekenecho was prima. Omdat we middenin de coronapandemie zaten, duurde het tot de zesendertigste week dat ik weer kon komen voor controle. Het zag er nog steeds prima uit. Jade was wel wat klein, maar ik ben zelf klein, dus de verloskundige had al eens gezegd: ‘Jij zult vast geen grote baby’s maken.’ Er was geen reden tot zorg.’

Minder beweging

Een dag later belde de verloskundige. Ze had het nog even besproken en voor de zekerheid wilden ze Jade toch even controleren. In het ziekenhuis werd alles nog eens gemeten. Alles was goed en Paula mocht over een week terugkomen.

De dag voordat ze opnieuw naar het ziekenhuis zou gaan, voelt Paula wat minder beweging dan anders, maar ze had begrepen dat dat vaker gebeurde als de bevalling aanstaande was.

‘Ik wil dat je nu je man belt’

Op 2 juni 2021 zette de klinisch verloskundige het echoapparaat op Paula’s buik. Het hoofdje zag er prima uit, maar toen ze naar het buikje van de baby keek, haalde ze het apparaat eraf en vroeg: ‘Paula, ben je hier alleen gekomen? Ik wil dat je nu je man belt.’

Paula: ‘Ik belde Niek en zei: ‘Je moet nu meteen komen.’ Ik hing weer op en pas toen vroeg ik: ‘Maar, is het niet goed dan?’ ‘Nee, het hartje klopt niet meer, je kindje is overleden.’ Ondertussen rende Niek naar boven met het idee dat ik werd ingeleid en dat we een kindje zouden gaan krijgen. Toen hij binnenkwam, vertelde ik hem dat Jade was overleden. Daarna was ik in shock. Ik kon niks meer zeggen en ik kon ook niet huilen.’

‘Ik kon niks meer zeggen en ik kon ook niet huilen.’

Levensgevaarlijk

Niek: ‘Toen ik zag dat Jades hartje niet meer klopte, stortte mijn wereld in. Huilen lukte niet. Het drong niet echt door. We kregen even de ruimte samen, maar al snel werd het wat zakelijk. Eigenlijk willen ze je dan zo snel mogelijk de deur uit hebben, zo voelde het. Het was levensgevaarlijk dat ik met Paula in de auto ben gestapt.’

Niek en Paula rijden naar Nieks ouders die al met pensioen zijn. Daar stappen ze in een wereld waar niemand in wil terechtkomen. ‘Je moet meteen van alles gaan regelen en een begrafenisondernemer bellen, maar je wilt het liefst onder de dekens kruipen en er nooit meer onder vandaan komen,’ vertelt Niek.

‘Trots en blij’

Een paar dagen later wordt de bevalling ingeleid. De klinisch verloskundige had gezegd: ‘Het klinkt misschien raar, maar het wordt ook een hele mooie ervaring dat je mag gaan bevallen.’ Paula: ‘Ik dacht echt: waar heb jij het in vredesnaam over. Ik was ook wel een beetje boos. Waarom zeg je dat? Mijn kind is dood. Hoe kan mijn bevalling nog iets moois zijn?

Toch had ze gelijk. Toen Jade werd geboren, durfde ik niet te kijken. Niek wel. Hij vertelde hoe ze eruit zag en daarna wilde ik haar ook wel zien. We hebben samen gekeken hoe mooi ze was. We waren vol trots en ook blij.

Het is nooit bekend geworden waar Jade aan is overleden. Paula’s placenta is onderzocht, er zijn röntgenfoto’s genomen, maar er is geen oorzaak gevonden. Het was een kans van 1 op tien miljoen: botte, afschuwelijke pech.

‘Ik wilde haar wel aan iedereen laten zien.’

Spijt

Paula en Niek zijn nauwelijks in staat om de dingen te regelen die gedaan moeten worden. Hun familie neemt veel dingen uit handen. Dat is fijn, maar daardoor gaan er soms ook dingen aan hen voorbij. Achteraf hebben ze wel spijt dat het zo is gegaan. Dat hadden ze graag anders gewild, maar ze beseffen ook dat ze op dat moment niet in staat waren om dat allemaal zelf te regelen.

Niek: ‘De begrafenisondernemer had weinig of geen ervaring met uitvaarten voor baby’s. Er werd nadruk gelegd op afscheid nemen, terwijl wij juist bezig waren met het verwelkomen van ons kindje. We waren trots en wilden haar laten zien. We hadden achteraf liever een speciale babyuitvaart willen hebben. Er zijn daar zoveel mogelijkheden voor en dan zouden we ook meer mooie herinneringen hebben. Dat hebben we achteraf gemist, maar ja, we hadden daar nooit over nagedacht.’

De ceremonie wordt gehouden in de buitentuin van het crematorium. ‘Dat was mooi,’ vertelt Paula. ‘Er waren ballonnen, roze tompouces, mooie liedjes en we hebben wat gezegd. In huis hebben we een mooi hoekje voor Jade. Er staan roze rozen en er brandt een kaarsje. Ze hoort bij ons en ze is zichtbaar deel van ons gezin.’

Schuldgevoel

Niek en Paula merken dat ze zich soms schuldig voelen over wat er allemaal is gebeurd. Niek: ‘Als je hoort dat er geen doodsoorzaak is gevonden, gaat er wel door je hoofd: hadden we Jade maar na 37 weken laten halen. Ik snap wel dat dat niet realistisch is, maar toch.’

Paula: ‘Waarom heb ik niet gemerkt dat Jade overleed in mijn eigen buik?

Naar het strand

Niek en Paula trekken veel met elkaar op in de tijd na het overlijden van Jade. Vaak gaan ze naar het strand. Niek legt uit: ‘De ruimte in je hoofd en je huis is heel klein, dus als we het even niet meer wisten… hop, naar het strand. Daar hadden we letterlijk de ruimte. We hebben veel gepraat en daardoor bleven we op één lijn. Soms moesten we even weer een stapje terug doen om weer bij elkaar te komen. Ik was al snel weer aan het werk en naar de sportschool, maar dat ging iets te snel, dus ben ik wat minder gaan werken om weer meer tijd bij Paula te zijn.’

Pappa’s rouwen ook

Niek: ‘Ergens dacht ik: ik sta hier helemaal alleen in. Maar toen kwam ik in contact met iemand die iets soortgelijks had meegemaakt. Toen bleek dat ik helemaal niet gek was. Dat het helemaal niet raar is als ik thuiskom en op de bank plof bij Paula en we allebei liggen te huilen. Ik bekeek de documentaire ‘Pappa’s rouwen ook’ en zag die mannen met elkaar praten over hun verlies. Daardoor kon ik mijn verhaal ernaast leggen en woorden geven aan mijn gevoelens.’

‘Ergens dacht ik: ik sta hier helemaal alleen in.’

Paula: ‘Drie maanden na het overlijden van Jade raakten we in verwachting van Noud en nadat hij was geboren, was ik even niet in staat om voor verse roze rozen te zorgen voor het plekje van Jade. Daar voelde ik me dan weer schuldig over. Nu Noud er was, ervaarde ik minder ruimte voor het stilstaan bij Jade. Dat vond ik wel heftig. Ik las later dat schuldgevoel voortkomt uit liefde. Dat helpt me om mezelf beter te begrijpen. Ik weet dat ik het verlies van Jade mezelf niet kan aanrekenen, maar het is wel pijnlijk.’

In de zomer van 2020 verwachtten Jerreth en Griteke Oosting hun derde kindje. Na Joël en Sare zagen ze enorm uit naar Ise. Sare was zo trots op het zusje dat ze zou gaan krijgen, dat ze de hele dag kusjes op mamma’s buik gaf. Met zijn viertjes gingen ze naar de twintigwekenecho waar ze zouden horen of het een jongen of een meisje zou worden. Toen bleek dat het een meisje was, sprong de driejarige Sare een gat in de lucht. Maar het kindje was wel wat aan de kleine kant, zei de echoscopist.

Helse weken

Die avond sloeg de vreugde om in onzekerheid. Griteke: ‘Wat nu als de baby té klein was? Ik voelde het kindje ook erg weinig bewegen, alsof er nauwelijks leven in zat. Ineens voelde ons intense geluk heel kwetsbaar.’

De volgende ochtend belde de echoscopist. Zij had ook wat vraagtekens en verwees Griteke voor de zekerheid naar het MCL in hun woonplaats Leeuwarden, waar ze pas een week later terecht konden.

‘Dat wachten was hels. Niet te doen,’ vertelt Jerreth. ‘We hadden twee kindjes, dus we werden geleefd, maar ondertussen… we balanceerden tussen hoop en vrees. Ik probeerde hoop te houden, ook voor Griteke, maar dat werd steeds moeilijker. We waren angstig en in paniek. Slapen ging ook niet echt. Wat doe je dan? Je zoekt naar houvast, dus je gaat Googelen. Dat moet je dus echt niet doen!’

Je zoekt naar houvast, dus je gaat Googelen. Dat moet je dus echt niet doen!’

‘Ik krijg haar wel om’

Griteke en Jerreth krijgen in die week per post een afspraakwijziging. De afspraak wordt naar een later tijdstip verzet en zal door een andere gynaecoloog worden uitgevoerd, in plaats van hun eigen, vertrouwde arts.

Griteke: ‘Ik belde de assistente om uitleg. Ze moest het even navragen. Kennelijk dacht ze de telefoon op ‘mute’ te hebben gezet, maar ik kon prima horen wat er werd gezegd: ‘Weet jij hoe dit zit? Nee? Nou ja, laat de afspraak maar staan, hoor, ik krijg haar wel om.’ Ik ben er maar in meegegaan, maar het voelt wel raar als er zo met je wordt gespeeld.’

Geen leven meer

In Leeuwarden blijkt dat het met Ise inderdaad niet goed is. Griteke en Jerreth worden doorverwezen naar het UMCG in Groningen. Daar moet een vruchtwaterpunctie uitwijzen wat er precies met Ise aan de hand is. Opnieuw moeten ze een week wachten. Griteke is dan 23 weken zwanger.

Griteke: ‘Ik vond het erg moeilijk om het gezin draaiende te houden, terwijl mijn hoofd vol zat met angst en onzekerheid. Ik weet nog dat ik op een avond op de bank zat en ik een soort spanning door mijn buik voelde gaan. De dagen erna voelde ik helemaal geen leven meer.’

In Groningen blijkt dat er inderdaad geen hartslag meer is. ‘Onze wereld brak,’ vertelt Griteke. ‘We hebben zo intens gehuild. Maar daarna gingen onze gedachten al snel uit naar onze twee kindjes. Hoe moesten we ze dit gaan vertellen en hoe moesten we er voor ze zijn nu we zelf zoveel verdriet hadden?’

Twee dagen later bevalt Griteke van Ise. ‘Ze was zo mooi, had hetzelfde mondje als Joël, echt alles erop en eraan. We waren op slag verliefd. We voelden ons trotse ouders en tegelijk was er diep verdriet dat we haar niet zouden zien opgroeien.’

Afscheidszorg

Jerreth: ‘Wij hadden geen idee wat er nu allemaal op ons af zou komen. Er moest van alles worden geregeld, keuzes gemaakt en hoe doe je dat samen met je kleine kindjes? Je wilt het zo graag goed doen, maar je weet niks.’

Iemand raadt aan om eens contact op te nemen met Ima-afscheidszorg. ‘Ima is gespecialiseerd in baby-uitvaarten,’ vertelt Jerreth. ‘Zij hebben ons zo goed geholpen en van begin tot eind begeleid. Ook in hoe we onze kindjes mee konden nemen. We hadden Ise in het ziekenhuis achtergelaten voor onderzoek en daarna werd ze naar het uitvaartcentrum gebracht. Wij dachten toen wel dat het zo goed was, maar onze begeleidster hamerde erop dat we vaker naar Ise toe moesten gaan met de kindjes en samen met Ise bezig moesten zijn.’

Griteke: ‘Dat was echt goed. We wilden de kinderen er eigenlijk een beetje bij weg houden en ze beschermen, maar we kregen het advies ze er juist heel nadrukkelijk bij te betrekken en alles uit te leggen. Wat zou er gaan gebeuren met hun zusje? Voor ons was
dat ook een levensles in de opvoeding: neem je kinderen mee, ze zijn er niet te klein voor. Wees eerlijk in wat er aan de hand is.’

‘Ik word nooit meer blij’

Jerreth, Griteke, Joël en Sare nemen thuis afscheid van Ise. Ze maken er een bijzondere dag van. Ise ligt in haar mandje op tafel, omringd door kaarsjes. De kinderen hebben een tekening gemaakt die ze aan een ballon oplaten; naar Ise toe. Op het afscheidskaartje staat: ‘Alle kusjes op mem haar buik gaan nu met liefde naar boven.’

Griteke vertelt: ‘Die middag zijn we gaan bootje varen en pannenkoeken eten. Ik vond het loodzwaar, maar ik wilde het doen voor de kinderen. Ik dacht echt: ik word nooit meer blij. Toch probeerden we ook te lachen. We moesten aan de kindjes laten zien dat het weer goed zou komen. Het was heel complex.’

Alle kusjes op mem haar buik gaan nu met liefde naar boven.

Rouwen

‘Omdat onze aandacht vooral bij de kinderen lag, duurde het wel even voor we aan onszelf en ons verdriet toekwamen,’ zegt Jerreth. ‘Samen konden we het er goed over hebben en zo zaten we soms de hele avond te praten en te huilen over wat ons was
overkomen. We hebben elkaar er zo doorheen gesleept. Het heeft ons samen sterker gemaakt.’

Griteke: ‘Het is fijn dat er mensen voor je willen zijn, maar toch was ik vaak eenzaam in mijn verdriet. Waar ik wel behoefte aan had was aan mensen die gewoon zomaar langskwamen, gingen zitten en gewoon luisterden, meer niet.’

Het is fijn dat er mensen voor je willen zijn, maar toch was ik vaak eenzaam in mijn verdriet.

Kinderwens

In januari van dit jaar krijgt Griteke een miskraam. ‘Het was zo confronterend omdat het zo het gemis van Ise benadrukte. We moesten weer een verlies verwerken. Ik wilde het liefst bij Jerreth zijn. Eerst ben je zo gelukkig dat je zwanger bent, maar je wantrouwt je lichaam ook, dus je bent niet alleen blij, maar ook bang.’ Jerreth: ‘Het ongelimiteerde, onbevangen geluk van eerst is er niet meer.’