Skip to main content

Rituelen

Rituelen rond verlies bestaan al eeuwenlang en spelen een belangrijke rol in het helpen van mensen om met rouw om te gaan. Een rite is een overgang van de ene naar de andere fase, dus eigenlijk helpt een ritueel je bij een transitie. Ze bieden structuur, betekenis en de mogelijkheid om emoties te uiten op een manier die zowel individueel als gezamenlijk is.

Onderzoek laat zien dat deze rituelen helpen bij het verwerken van het verdriet en het creƫren van een blijvende herinnering. In klaslokalen kan een herdenking, zoals het maken van een herinneringsboek of het samenbrengen van kinderen om hun gevoelens te delen, een helende werking hebben.

Studies tonen aan dat het opnemen van rituelen in deze moeilijke momenten helpt bij het verwerken van het verlies en steun biedt in de rouwverwerking.

Hieronder vind je een aantal suggesties voor rituelen tijdens bepaalde mijlpaaldagen. Mis je rituelen? Of je andere suggesties? Stuur ze in via www.rouwkost.nl

3 Handreikingen voor rituelen
  • Neem de regie! Mensen denken veel na over de mooiste dag van hun leven. Denk ook na over verdrietige dagen, hoe je die wilt inrichten en beleven. Bedenk dat het geen droevige bijeenkomst hoeft te zijn. Ga bijvoorbeeld op die dag iets leuks doen. Of zoek de zon op. houd het klein of doe iets groots. Bedenk iets wat voor jou fijn is. Schrijf je herinneringen op of organiseer een concert. Doe het gezamenlijk, met de mensen met wie je dat fijn vindt.

 

  • Praat eens wat vaker over je overleden kind. Wees niet bang dat je de ander daarmee belast. Denk na over wat jij zelf wil, want die ander weet het ook niet. Mensen hebben meestal geen idee hoe ze met jou om moeten gaan. Met een ritueel geef je ook anderen houvast, bijvoorbeeld als ze allemaal een bloem mogen meenemen.

 

  • Durf gewoon! Soms weet je niet of je er zin in hebt totdat je het hebt gedaan. Dat betekent soms ook nieuwe dingen proberen, nieuwe paden inslaan. Het makkelijkste is om thuis te blijven zitten en de gordijnen dicht te doen. Maar als jij bij jezelf merkt, ik heb toch wel weer een keertje zin om iets te ondernemen, doe het dan!
Ideeƫn voor rituelen tijdens verjaardagen & overlijdensdagen

Deze dagen zijn vol emoties en kunnen een betekenisvolle manier bieden om je kind te herdenken.

  • Herinneringsdoos vullen: Elk jaar op de verjaardag of overlijdensdag kun je een herinneringsdoos vullen met kleine dingen die je dat jaar aan je kindje doen denken, zoals een brief, een foto, of een klein symbolisch voorwerp.
  • Bloemenkrans maken: Samen met familie een bloemenkrans maken van bloemen die je kindje symboliseren. Je kunt deze bijvoorbeeld neerleggen bij het graf of thuis ophangen.
  • Herinneringsmoment met vrienden en familie: Organiseer een kleine bijeenkomst met dierbaren, waarin iedereen iets deelt zoals een herinnering, een gedicht of een gedachte. Dit kan live, maar ook online, afhankelijk van wat fijn voelt.
  • Adopteer een boom op de (ver)jaardag van je kind. Een plek om bijvoorbeeld te picknicken tijdens de verjaardag. Wanneer je elk jaar een boom adopteert ontstaat er een hele boomgaard waar je bijvoorbeeld de vruchten van kunt plukken.

Ideeƫn voor rituelen tijdens kerst

Kerst kan zwaar aanvoelen, maar het biedt ook de mogelijkheid om je kindje een speciale plek te geven tijdens de feestdagen.

  • Kerstballen en briefjes in een boom. Je kunt mensen in je omgeving vragen een herinnering aan je kind op te schrijven. Deze stoppen ze in een doorzichtige kerstbal om in de kerstboom te hangen. Elke dag, als een soort adventskalender, kun je er een bal uithalen met een herinnering. Zoiets kun je ook vragen aan collegaā€™s. Zelf heb ik eens meegemaakt dat collegaā€™s allemaal gekleurde briefjes ophingen in een prachtig boompje. Als de ouders zin hadden, haalden ze er eentje uit om te lezen.
  • Herdenkingsadventskalender: Maak een adventskalender speciaal voor je kindje, waarbij je elke dag in december een klein momentje van herdenking hebt. Dit kan iets eenvoudigs zijn zoals een kaarsje aansteken, een foto bekijken, of een briefje schrijven.
  • Een kerstboom voor je kind: Naast de grote kerstboom, zou je een kleinere boom speciaal voor je kindje kunnen versieren. Met bijvoorbeeld ornamenten die symbool staan voor hun leven of de liefde die je voor hen hebt.
  • Lichtjeswandeling: Organiseer een stille wandeling met familie en vrienden waarbij iedereen een lichtje draagt. Dit kan bij zonsopgang of zonsondergang, een moment van rust en herdenking.
  • Herinneringsster: Hang elk jaar een zelfgemaakte ster in de kerstboom met de naam van je kindje. Je kunt deze elk jaar opnieuw versieren met nieuwe details die dat jaar voor jou bijzonder zijn.
Ideeƫn voor rituelen tijdens de uitvaart

Bij de uitvaart kun je rituelen toevoegen die het afscheid persoonlijk en troostend maken.

  • Zandritueel: Bij de uitvaart kun je een zandritueel doen, waarbij iedereen een handvol zand (of gekleurd zand) in een vaas of over de kist strooit. Het symboliseert de verbinding van ieder met je kindje.
  • Regenboogritueel: Een regenboog kan symbool staan voor hoop. Tijdens de uitvaart kan iedereen een kleurrijk lint dragen of vasthouden. Aan het einde van de dienst worden deze linten samen geknoopt, als symbool van de eenheid en liefde rondom het kind.
  • Herinneringsboom: Je zou een kleine boom kunnen meenemen naar de uitvaart, waarin iedereen een kaartje kan hangen met een boodschap, wens of herinnering voor je kindje. Deze boom kun je later in je tuin planten of op een speciale plek bewaren.
  • Hartvormige stenen: Iedereen kan een kleine hartvormige steen meenemen naar de uitvaart en deze achterlaten bij de kist of het graf. Dit kan een tastbaar symbool zijn van liefde en verbinding, en de stenen kun je eventueel later bewaren of op een bijzondere plek neerleggen.
  • De lintenceremonie kan ook helpend zijn. De overledene krijgt in de kist de uiteinden van een aantal linten in handen. De kist wordt gesloten, waarbij de uiteinden van de linten uit de kist hangen. De nabestaanden pakken de uithangende uiteinden van de linten vast, waarna de linten worden doorgeknipt. Daarmee laat je zien dat we afscheid nemen van het lichaam. Het stukje lint kun je weer meenemen en bijvoorbeeld later verwerken in een trouwboeket, een trouwjurk of bij een examenmoment. Het is een bewustwording en een verinnerlijking van wat je status nu is. Dat mag heel verdrietig voor je zijn.



Ideeƫn voor rituelen in de klas

Wanneer je een leerling of klasgenootje een broertje of zusje verliest, is het belangrijk dat de klas op een troostende manier kan deelnemen aan het herdenken.

  • Herinneringsballen: Elk kind in de klas kan een beschilderde of versierde bal maken als herinnering aan het verloren kindje of hun medeleerling. Deze ballen kunnen samen worden opgehangen in een grote vaas of mand in de klas, als symbool van steun.
  • Troostboeken: In plaats van tekeningen of een kaartje, kan elke leerling een pagina in een troostboek vullen. Dit boek wordt dan gegeven aan de familie als blijvend aandenken.
  • Verhalenkring: Een mooie manier om samen te rouwen kan zijn om een verhalenkring te houden, waarbij de kinderen herinneringen of gevoelens delen over het verlies, op een manier die hen troost biedt. Dit kan worden begeleid door de leerkracht of een rouwbegeleider.
  • Regenboogspullen voor een herinneringshoek: In de klas kun je een klein hoekje maken met items in regenboogkleuren, zoals knuffels, boeken of kaarsjes. De regenboog staat voor hoop na een storm, en dit hoekje kan een plek zijn waar kinderen zich even kunnen terugtrekken of stil kunnen staan bij het verlies.
Ideeƫn voor rituelen van verlies in de zwangerschap

Een verlies tijdens de zwangerschap voelt vaak onzichtbaar voor de buitenwereld, maar rituelen kunnen helpen om dit verlies een zichtbare en blijvende plek te geven.

  • Gelukspoppetjes of bedeltjes: Je kunt een klein gelukspoppetje, bedeltje of symbool dat je aan je kindje doet denken, met je meedragen. Het kan een hanger of armband zijn, zodat je altijd iets bij je hebt dat je herinnert aan hun korte aanwezigheid.
  • Sterrenplantje: Plant een sterrenplantje (zoals een sterjasmijn) of een boom in de tuin ter ere van je kindje. De groei van de plant of boom kan symbool staan voor hun blijvende plek in je hart.
  • Memory stone: Laat een steen graveren met de naam of geboortedatum van je kindje en plaats deze op een betekenisvolle plek, zoals in de tuin of een speciale plek in huis. Dit biedt een fysieke plek om naartoe te gaan op moeilijke dagen.
  • Lichtjesavond op de uitgerekende datum: Op de dag dat je kindje geboren zou worden, kun je samen met je partner of vrienden een lichtjesavond houden. Steek kaarsjes aan en deel herinneringen of gedachten over wat dit kindje voor jullie heeft betekend.

Nannie verloor haar zoontje Sem

Een grote wens ging in vervulling: Nannie was samen met haar man in blijde verwachting!
De eerste dag van haar zwangerschapsverlof was aangebroken, maar toen ze diezelfde ochtend last kreeg van een hevige buikpijn gebeurde wat niemand verwachtte..
Ze ontmoette die dag haar zoontje Semā€¦

In dit verhaal deelt Nannie het ontroerende verhaal van het verlies van haar zoontje, Sem.

Je staat er niet alleen voor!
Neem contact met een maatje op

Met het maatjesproject van Stichting Rouwkost bieden maatjes (gesprekspartners) aan waarmee je vrijblijvend in contact kunt komen om ervaring mee uit te wisselen.

  • Maatjes zijn zijn ervaringsdeskundigen en weten dus waar jij doorheen gaat
  • Zowel mannen, vrouwen als koppels zijn beschikbaar
  • Onze maatjes zijn verspreid over heel Nederland

Lees verhalen over